Na co dzień w kontaktach z policjantami większość obywateli nie wie, co funkcjonariusz może.
Przypominamy i przybliżamy tę wiedzę.
Policjanci mogą wydawać i egzekwować polecenia, a obywatele mają obowiązek je wykonywać.
Policjant ma prawo:
- Wylegitymować w celu ustalenia tożsamości – nie narusza to prawa do ochrony danych osobowych; funkcjonariusz zawsze musi podać jednak przyczynę wylegitymowania (np. kontrola drogowa, podobieństwo do poszukiwanego),
- zatrzymać, jeśli obywatel w sposób oczywisty stwarza zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, także zagrożenie dla mienia (np. włamując się do mieszkania, kiosku czy samochodu),
- przeszukać (obywatela i pomieszczenie) – policjanci są szkoleni, jak robić to zgodnie z prawem, Uwaga! Policja może przeszukać pomieszczenie, jeśli istnieje uzasadnione podejrzenie, że znajdują się w nim poszukiwane osoby czy rzeczy. Przeszukania można dokonać na polecenie sądu lub prokuratora, wcześniej policjant powinien jednak podać jego powód, a osoba, u której się przeszukanie odbywa, ma prawo nie tylko przy nim być, ale też zaprosić świadka. W uzasadnionych i nagłych przypadkach policja może dokonać przeszukania bez polecenia sądu, również w nocy.
- Poddać kontroli osobistej, przejrzeć bagaż i sprawdzić ładunek, jeśli istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia „czynu zabronionego pod groźbą kary” (np. posiadania narkotyków); kontroli osobistej i kontroli bagażu dokonuje się także przy zatrzymaniu osoby; kobietę powinna przeszukiwać kobieta, a mężczyznę – mężczyzna, samo przeszukanie musi odbywać się w miejscu ustronnym; kontrolowany może też zażądać obecności wskazanego przez siebie świadka.
Uwaga! Nie każdemu wolno przeszukiwać rzeczy osobiste. Niedopuszczalne jest robienie tego przez ochroniarza. Nie jest jednak złamaniem prawa sprawdzenie – poproszenie o otwarcie i zajrzenie do środka, bez wkładania rąk – osobistego bagażu podróżnych lub uczestników imprezy przez służby porządkowe.
Policja może zażądać pomocy i to nie tylko od instytucji państwowych, organów administracyjnych czy samorządu terytorialnego, ale także od firmy prywatnej lub prywatnej osoby. Policji nie można odmówić udostępnienia komórki i samochodu, zaznaczamy jednak, że podobne działania stosuje się wyłącznie sytuacjach nadzwyczajnych!
